Böcekler

Yakarcalar halk arasında tatarcık olarak da bilinmektedir. Şark çıbanı denilen hastalığın taşıyıcısını yapan kan emici bir sivrisinek türüdür. Bu canlılar özellikle yaz aylarında ortaya çıkar. Görünüş olarak sivrisineklerle benzer. Yakarca sineğinin vücudu tüylerle kaplı ve rengi ise mattır. Sivrisinekler ise tüysüz ve daha parlaktır.

Yakarcalar pis su kenarlarında, nemli ve kuytu yerlerde, bataklık alanlarında, hayvan ahırlarında ve kanalizasyon gibi pis yerlerde yaşarlar. Gün boyunca nemli ve karanlık alanlarda gezinirler. Beslenmeye de geceleri çıkarlar.

Yakarcalar genellikle bitkilerdeki şeker ile beslenirler. Ancak sadece dişi yakarcalar yumurtalarının gelişim sağlamaları için insanların ve hayvanların kanını emerek beslenir. Yakarcalar kan emerek beslendikleri için bir canlıda bulunan mikrop ve bakterileri diğer bir canlıya bulaştırabilir. Çeşitli hastalıklara neden olabilirler. Yakarcalar çok yaşayabilen canlılar değildir. Genellikle bir hafta kadar yaşayabilen canlılardır.


Evlerinizde yakarcalar daha çok tuvalet ve banyo gibi yerlerde yaşarlar. Sıklıkla o bölgelere yerleşeceklerdir. Klozet arkası, klozet içi en sevdikleri yerlerdendir. Bundan dolayı banyo ve tuvaletlerinizi sürekli temiz bir şekilde tutmaya özen göstermelisiniz. Evinizdeki odalarda ise çalışma masası altları, yatak atları gibi yerlere yerleşirler. Ayrıca taşlar arasındaki oyuntularda, ağaç kavuklarında, mutfaklarda ve duvarlardaki çatlaklarda da yaşam alanları oluştururlar.

Yakarcalar çok çabuk bir şekilde üreyebilmektedir. Bu canlıların yok edilmesi için öncelikle yaşam sahalarının yok edilmesi gerekir. Yakarcalar ısırdıklarında sivrisineklerden daha fazla can yakar ve acıtır. Isırmayla beraber yanma, kaşıntı ve kızarıklık gibi rahatsızlıklar meydana gelir. Pek çok türleri bulunan bu sinek çeşitlerinden bazı yöntem ve uygulamalarla kurtulmak mümkündür.

Yakarcalardan kurtulmanın doğal yolları:

Yakarcalar is ve dumandan hoşlanmazlar. Bulundukları alanlarda tütsü yakmak yakarcaları uzak tutacaktır. Tütsülerin çok dar ve havadar olmaması mekan içlerinde yakılması ve fazlaca kullanımı birtakım solunum sorunlarına neden olabilir. Bunun için tütsüleri kullanırken dikkatli olmak gerekir.

Yakarcalardan kurtulmak için sığla buharını kullanabilirsiniz. Sığla buhuru yakarcaları yok etmede son derecede etkili ve kalıcı yöntemlerden biridir. Günlük ağacı olarak da bilinir. Bu ağacın kabukları yakarcaları ortamdan uzak durmalarını sağlar.

Başka bir yöntemde fesleğenin kullanılmasıdır. Birkaç saksı fesleğen alarak odaların çeşitli bölgelerine koyarak yakarcalarla beraber birçok böcek türlerinin de ortamdan uzaklaşmasını sağlayabilirsiniz. Aldınığınız fesleğenleri gölge bulunan yerlere yerleştirin çünkü fesleğenler güneşi sevmezler bundan dolayı gölgeli yerlerde durmalıdır.

Yakarcalardan kurtulmak için sprey yapabilirsiniz.

Gerekli olan malzemeler; 2 bardak kadar su, birkaç damla kadar hint limonu (bulabilirseniz), nane yağı veya taze nane, bir miktar adaçayı bir miktar biberiye ve bir sprey şişesi

Verilen bütün malzemeleri sprey şişesine döküp iyice karıştırın ve bekletin. Bu hazırlamış olduğunuz karışımı vücudunuza sıkarak yakarcalardan kurtulabilirsiniz. Yakarcalar için defans spreyi kullanarak da kendinizden uzaklaştırabilirsiniz. Fakat spreyi gözünüze ve yüzünüze sürmeyin.

Yakarcaların ısırdığı bölgelere doğal yöntemler kullanarak neden oldukları ısırıklara sürerek acı ve yaraları hafifletebilirsiniz. Bir çay tabağına bir miktar karbonat koyup su ile ıslatarak yakarcaların ısırdıkları bölgelere sürün. Yapacağınız bu işlem şişliği azaltıp kaşıntıyı hafifletir. Isırıklara karşı Feinstil jelini de kullanabilirsiniz. Bu jel şişliği önleyerek yanmayı azaltır.

Yakarcalar sessiz olan böceklerdir. Diğer sinekler gibi ses çıkarmazlar. Bundan dolayı sessiz bir şekilde gelerek kanınızı emer. Sizi ısırdıklarının farkında olmayabilirsiniz. Tüm verilen bu yöntemlere rağmen yakarcalardan kurtulamıyorsanız alanında uzmanlaşmış böcek ilaçlama ekiplerinden yardım alabilirsiniz. Şirketlerin Sağlık Bakanlığı tarafından onay alıp almadıklarını dikkate alarak hareket etmelisiniz. Aksi taktirde sizin için iyi olmayan sorunlar ortaya çıkabilir.

Yakarcık, zararlı böcek cinslerinden biridir. Gün ışığında pek görünmezler ve nemli ve karanlık bölgelerde saklanırlar. Geceleri ise beslenmek için ortaya çıkarlar. Genel olarak bitkilerdeki şekeri emerek beslenirler. Ancak dişi yakarcıklar, yumurtalarını geliştirebilmek için kan emerler. İnsan veya hayvan farketmez. Erkek yakarcıklar ise kan emmezler. Dişi yakarcıklar kan emdikten iki gün sonra yumurtalarını nemli yerlere bırakırlar. Beş hafta içinde de yumurtadan kanatlı yavrular çıkmaya başlar.



Yakarcık insanları ısırdığında sivrisineklere göre daha çok can yakarlar. En kötüsü, yakarcıklar hastalık yapıcı mikropları taşırlar.

Aslına bakılırsa tatarcık böceği ile aynı böcektir. Bazı yörelerde tatarcık böceğine yakarcık, yakarca ya da kısaca yakar denmiş. Galiba ısırdığı zaman fazla can yaktığı için bu isim verilmiş. Yakarcık ısırdığı zaman hemen farkedilir.

Yakarcık dış görünüş olarak sivrisineğe benzer. Ancak sivrisinekten daha tüylüdür ve rengi beyaza yakın, mat sarı denebilir. Sıcak iklimi olan bölgelerde daha çok görülürler. Boyları ortalama 2-3 mm kadar olan yakarcıklar fazla yükseğe uçamaz.

Yakarcıkların mikrop taşıma özelliği insanlara hastalık bulaştırma ihtimalini de arttırır. Sadece insanlara bulaştırdıkları ve yüksek ateş yapan tatarcık humması ya da tatarcık hastalığı bile var. Yine yakarcıkların neden olduğu bir başka hastalık şark çıbanıdır. Kaşıntı ile başlayan bu hastalık zamanla büyük bir yaraya dönüşür. Bu yüzden de yakarcıklar insan sağlığı için en tehlikeli böceklerden kabul ediliyor.

Gündüzleri loş yerlerde gizlenen ve iki günde bir geceleyin kan emen tatarcık sinekleri, uzun ayaklı ve sarı renkli böceklerdir. İnsan sağlığı açısından oldukça zararlı olduğu bilinen bu haşereler, kelebeğimsi sivrisinekgiller familyasına aittir. Soktukları yerde çok kaşıntılı ve ağrılı lezyona yol çan tatarcık sinekleri, bir seferde yüze yakın yumurta bırakırlar. Yerleşim alanları dünya yüzeyinde farklılık gösteren ve değişik ekolarda yaşayabilen bu sinekler,  başta çıban türleri olmak üzere ciddi hastalık taşıyıcılarıdır. Kan emerek bu hastalıkları insanlara bulaştırırlar.


Ülkemizde birçok türü barınan tatarcık sinekleri, canlılar için zararlı türlerdir. Sokmalara bağlı olarak sebep oldukları hastalıklar, ölümcül sonuçlar doğuracak kadar tehlikeli olabilir ve bu sebeple tatarcık sokması tıbbi müdahale gerektirmektedir. Bu sebeple bu zararlı sineklerden korunmak ve tatarcık sineği ile mücadele etmek gerekmektedir.

Tatarcık Sineği İle Nasıl Mücadele  Edilir?

Halk arasında "yakağan" olarak da isimlendirilen tatarcık sinekleri ile mücadelede sineğin çok küçük bir yapıya sahip olması nedeniyle evlerin içine girmesinin önlenmesi için pencere ve kapılara çok sıkı sineklikler takılmalıdır. Bu ön tedbir dışında tatarcık sineği ile etkin mücadele "ilaçlama" yoluyla yapılmalıdır.  Burada hatırlatmakta fayda var ki tatarcık sineği ile mücadele basit bir sivrisinek mücadelesine benzememektedir. İnsan sağlığı için yüksek düzeyde risk gösteren tüm böcek türlerinde olduğu gibi tatarcık ile mücadelede uzmanlık isteyen bir konudur. Bu sebeple ilaçlama konusunda uzman görüşlerin alınması ve ilaçlamanın planlı, programlı ve uzmanca yapılması son derece önemlidir. Evlerde ya da sineğin yuvalandığı bölgelerde tatar sineği ilaçlaması, uzman denetiminde  yapılmalı ve ilaç özellikle böceğin geceleri barınması olası loş kuytu ve köşelerde tatbik edilmelidir.

Tatarcıkla mücadelede kullanılacak sıvı ilaçlar, tatarcıkların aktif olduğu akşam ve gece saatlerinde kullanılmalıdır. Tatarcık sineği ilaçlamaları sisleme ya da boyama yöntemleri ile yapılabilir. Daha çok kokulu ilacın tercih edildiği soğuk ya da sıcak sisleme oldukça etkili bir mücadele yöntemidir.

En az bir defa gördüğünüz fakat isminden dolayı yadırgadığınız tatarcık; Diptera yani çift kanatlılar kategorisine girer ve bu kategoride olduğu için sinek olarak kabul edilen tatarcık isimli hayvan görünüş olarak sineklerden daha büyük ve ürkütücüdür. Bazı yörelerde yakarcık, yakar olarak da adlandırılan bu haşereler direkt olarak insan sağlığı için tehdit oluşturabilmektedirler. Her ne kadar besin kaynağı olarak bitkilerin şekerlerini emseler de dişi tatarcık sineği yumurtalarını geliştirebilmek için kana ihtiyaç duyar ve canlılardan kan emer.

Tatarcık ile sivrisinek arasındaki fark

Tatarcık dış görünüşü itibariyle sivrisineği andırır. Farkı vücudunun daha tüylü ve renginin beyaza yakın mat olmasıdır. Sivrisineklerin vücutları ise tüysüzdür.

Tatarcık - Phlebotomus

Bir sinek sizi ısırdığı zaman hissetmeyebilirsiniz daha sonra kaşıntı olarak fark edebilirsiniz fakat bir tatarcık sineği sizi ısırırsa kesinlikle hissedersiniz, çünkü sineklere göre ısırdıklarında çok daha fazla can yakmaktadırlar. Genellikle sıcak iklime sahip bölgelerde görülürler ve gündüz pasif olup dinlenmeye çekilirken genellikle gece beslenir ve aktif olurlar.

Larva hali yumurtadan çıktıktan sonra ortalama elli gün içerisinde yetişkin bir tatarcık sineği olur. Tatarcık sineği genellikle açık havada yaşamayı tercih ettiği için böcek ilacıyla kontrol etmek pek olası değildir, böcek ilacı ile ancak evimize girmiş tatarcık böceğini öldürebiliriz. Önce delmeye sonra emmeye yaran bir hortuma sahip tatarcık sineği sadece insanlardan kan emdiği için zararlı değil aynı zamanda kan ile temas ettikleri ve genellikle mikrop taşıma özelliği gösterdikleri için hastalık bulaştırma ihtimali yüzünden de tehlikelidir. Sadece insanlara bulaştırdıkları kendi adıyla anılan tatarcık humması denilen bir hastalıkları bile mevcuttur. Öyle ki geçtiğimiz yılda Dr. Alper Boz Halk Sağlığı kurumunun müdürü olarak halka tatarcık sineği için özellikle dikkat edilmesi gerektiğini böcek ısırmasından sonra görülen ateşlenme, aşırı kabarma gibi belirtilerde derhal bir hekime başvurulması gerektiğini açıklamıştı.