Böcekler

Makas böceği, halk arasında kulağakaçan olarak da bilinen eklembacaklı bir böcek türüdür. Makas böceği eklem bacaklı böceklerin deri kanatlılar takımına mensup olup; hem ot hem de et yiyen bir türdür. Çok hızlı hareket etme kabiliyetine sahip bu böceğin boyutları ise 2 ila 3 cm arasında değişiklik gösterir. Halk arasında ki inanışlara göre bu böcekler kulak içine girme yetisine sahip olarak bilinir. Oysaki bilimsel açıdan makas böceğinin böyle bir yetisi yoktur. Bu böceğe makas böceği denmesinin nedeni de böceğin erkek olanlarında, arka tarafında bulunan makasa benzer kıskaçlardır.

Makas böcekleri nemli ve karanlık ortamlarda varlıklılarını itham ederler. Dolayısıyla insanlarda kulak bölgesine ilgi duymaları kaçınılmazdır ancak hayal edildiği gibi kulağın içinden geçerek beyne ulaşması gibi bir durum söz konusu değildir. Bilinenin aksine aslında zararlı bir böcek türü değildir.


Makas böcekleri, yavrularına bakma özelliğine sahiptir. Çoğu böcek gibi yumurtlama sonrasında yavrularını başıboş bırakmaz. Yaz aylarında her ortam görebileceğiniz makas böceklerini, kış aylarında sıcak, kapalı ortamlarda, bina çatlaklarında, deliklerde hatta evlerin içerisinde bile bulunabilir. Dışarıda ise genellikle ağaç kovuklarında yaşamlarını sürdürürler. Evlerde bulundukları zamanlarda, ev içerisinde ki besin maddelerini de tırtıklamak suretiyle yerler. Makas böcekleri beslenmelerini gerçekleştirmek için en doğru ve güvenilir zamanları kollarlar. Bu tür böcekler için beslenmeye en uygun vakit gece vakitleridir.

Kulağakaçan böcekleri isminden de anlaşıldığı gibi insanların ve diğer canlıların kulak, burun gibi deliklerinden vücuda giren ve çok ciddi tehlikelere neden olan bir canlı türüdür. Bun hayvan otçul olmakla birlikte kişilerin ya da diğer hayvanların kulağına beslenmek amaçlı girmemektedir. Ama yinede böyle bir durum yaşanması halinde hemen tıbbi müdahale almanız gerekecektir.

Vücutları kalın, zırh gibi bir deri ile kaplı olan kulağakaçan böcekleri kuyruk kısmındaki kıskaçları ile fark edilmektedirler. Yani kuyruklarındaki birbirlerine bakan iki kıskaca sahip olan farklı renklerdeki böcekler kulağakaçandır. Bu böceklerin bahçenizde bulunması durumunda faydalarını ve zararlarını iyi ölçmek buna göre hareket etmek gerekecektir.

Kulağakaçan böcekleri kalıntıları yiyip iyi bir temizlikçi olduklarından bazen bahçelerde bulunması zararlı görülmez. Ama yiyecek bir şey bulamaz da sizin kayısılarınıza, kirazlarınıza saldırırlarsa bu aşamada ilaçlama yapmanız ya da yaptırmanız gerekebilir. Özellikle bu böceklerin evde olması size tam anlamıyla bir kabus yaratabilir ve bu yüzden evinizden bile soğuyabilirsiniz.



Kulağakaçan Böceği İle Mücadele

- Kulağakaçan böcekleri kapı ve pencere boşluklarından eve girmekte hiç zorluk çekmezler. Çünkü dışarıda istenmediği kadar bulunmaktadır. İlk olarak kulağakaçanın eve giriş yerleri kapatılmalıdır.
- Evde kulağakaçan böceği görüldüğünde yapısı gereği marketten alınan haşere ilaçları kabuklu sert yüzeye etki etmeyecek ve bu yüzden böceğin ölümü gerçekleşmeyecektir. Bunun olması için çeşitli zirai ilaçlar gereklidir.
- Bahçenizde belirli bir miktarda kulağakaçan böceği bulunması aslında yararlıdır. Ama eğer bu kulağakaçanlar çok fazla ve meyve ağaçlarının çevresine, sebze yapraklarının çevresine toplanmışsa bilinçli ve profesyonel bir ilaçlama şirketi ile görüşülmelidir. Yoksa bu böcekler ürün kaybına yol açabilecektir.
- Özellikle evinize yakın ağaç, asma gibi yeşillikler bulunuyorsa bu alanları periyodik olarak ilaçlatmanız kulağakaçanın evinize ulaşmasını önler.

Böcekler çoğu insanın en büyük fobisidir. Aslında minik görünen bu yaratıkların bazı türleri hiç de masum değildir. Bir ısırıkta vücuda verdiği zehirle insanı öldürebilen böcek çeşidi azımsanamayacak kadar fazladır.

Böcekler korku saçmaya devam ederken kıskaçlı türleri ortaya çıkmıştır. Kıskaçlı böcekler böcek sevmeyen kişilerce diğerlerine göre daha itici gelmektedir. Kıskaçlı böcekler çok çeşitlidir. Yapılan araştırmalarla hala yeni böcek türleri ortaya çıkmaktadır. Doğanın insanlara sunduğu bu zenginlik çeşitleriyle birer birer ortaya çıkarılmaktadır.


En Çok Karşılaşılan Kıskaçlı Böcek: Kulağakaçan

- Adından anlaşıldığı gibi kulağa giren bu böcekler herkesçe bir tehlikedir.
- Yapı bakımından tanınması oldukça kolaydır. Kafası küçük karnı geniş olan bu haşerenin 6 ayağı vardır. Başında 2 tane büyük 2 tane küçük olmak üzere 4 tane anten vardır. Kıskacı ise kuyruk kısmında bulunur. Erkeklerde kıskaçlar daha gelişmiştir. Ayrıca böceklerde bulunan küçük kanatları yinede onların uçması için yeterli değildir.
- 5 cm kadar boy gösteren bu böcekler gece de gündüzde beslenebilir.
- Genelde ot ile beslenen bu böcekler kendinden küçük böcekleri de yer. Yani hem etçil hem otçuldur. Yakaladığı küçük böcekleri kıskaçlarıyla sıkıştırarak öldürür.
- Alınan meyve sebzelerden ya da ev önündeki bitkilerden evlere ulaşan kulağakaçan yaşadığı yere göre farklı renkte gelişir. Siyah, kahverengi ya da sarı türlerinin yanında kızılımsı türü de bulunmaktadır.
- İlkbahar ve yaz aylarında tehlike yaratırlar. Kış döneminde ise ağaç kovuklarına yerleşir ve buradan dışarı çıkmazlar. Kış aylarında kaya diplerinde de görülebilirler.
- Bu böcekler insanlar için ciddi sıkıntı yaratabilmektedir. Halk arasında saçkıran ismi ile anılabilmekte ve zararlı olabilmektedirler.

Bu böcek kulağakaçan ismi ile de bilinir. Hatta ingilizce ismi de earwig’dir. Dilimize kulak yaratığı olarak çevirebiliriz. Ancak bu yanlış bir inanıştan kaynaklanır. İnsanlar kulağa girdiğini, hatta beyine kadar gidip yerleştiğini söylerler ama zararsız bir böcektir aslında.


Çatalavrat böceğinin bir çok kültürde kulakla bir ilişkisi olduğu sanılıyor. Bunun nedeni, böceğin kuyruğundaki kıskacın, kulak delmeye yarayan antik bir alete benzemesi olabilir. Özellikle erkeğinin bu kıskaçları bir makasa benzediğinden bazı dillerde küçük makas, çakı ya da makas darbesi anlamlarına gelen isimler verilmiş çatalavrat böceğine.

Bu böceğin köklerinin Avrupa ve Batı Asya olduğu sanılıyor ama Amerika kıt'asında da görülüyormuş. Küçük böceklerle beslendikleri gibi otlar da besleniyorlar. Karınlarının bitim yerinde bulunan çatal kıskaçlar yüzünden çatalavrat böceği denmiş bunlara. Zehirli bir böcek değildir. Ancak kuyruk bölgesinde iki sivri ve keskin kıskacı vardır. Çok sıkıştıklarında bunlarla can yakabilirler. Yine de doğal ortamlarında kaldıkları sürece pek bir zararları yoktur.

Ancak çatalavrat böceğinin gerçekten de kulağa kaçtığına dair bazı olaylar yok değil. Ama bu olaylar diğer böceklerin kulağa kaçma oranına göre çok da fazla değildir.

Ev içine genelde açık kapı veya pencerelerden girer. Yumurtlama sistemi ile üreyen çatalavrat böceği, yumurtalarını ağaç kabuklarının arasına ya da nemli yaprakların altına bırakır. Nemli ortamlarda daha çok rastlanır. Kışları taş dipleri, ağaç kavukları, duvar çatlakları gibi kuytu köşelerde geçirirler.

Çatalavrat böceğinden kurtulmanın en etkili yolu sarmısaktır. Evlerde bile hazırlanabilen sarmısaklı su çatalavrat böceğinin görüldüğü yerlere sıkılırsa onları kaçıracaktır.

Bir diğer adı çatalavrat olan kulağakaçan'ın (Forficula auricularia) uzaklaştırılmasında ve kaçırılmasında etkili olan bir doğal ilaç sarımsak yardımıyla hazırlanabilir.


Gereken malzemeler

• 3 tane 28 gramlık sarımsak
• 2 çay kaşığı mineral yağ
• yarım litre su

Sarımsak ince doğranır ve mineral yağın içerisinde 24 saat bekletilir. Üzerine yarım litre su eklenir. Süzülür ve bir kavanoza aktarılır. Bu karışımdan 1-2 yemek kaşığı kadar alınarak yarım litre su ile karıştırılır. Kulağakaçanın görüldüğü bitkinin yüzeyi spreylenerek bu karışım uygulanır. Eğer etkili olursa su miktarı artırılabilir.

Bu tür bir karışım uzaklaştırıcı (kovucu) bir etki yapacaktır.

İngilizce adı earwig olan ve ülkemizde iftiraya uğramış bir böcek türüdür, Kıskaç böceği denildiğinde kolayca gözünüzde canlanabilecek kulağa kaçan ülkemizde de sık sık karşımıza çıkabilecek fakat sanıldığının aksine insanlarla bir derdi olmayan böcektir. Sanıldığı gibi insanların kulağına girme gibi bir derdi yoktur, insanları ısırma amacı yoktur yalnızca kendisinden daha küçük böcekleri ve çeşitli otçul ürünleri yemektedir.

Kulağakaçan (Kulak böceği) - Forficula auricularia

Halk arasında kulak böceği, saçkıran gibi isimleri de bulunan kulağa kaçan kendisini çok fazla tehlikede hissettiği an kıskacını kullanacağı ileri sürülse de kıskacını genellikle tırmanmak için kullanmaktadır. Genellikle geceleri aktif olan kulağa kaçan utangaç bir böcek türüdür. Bu böcek hakkında hurafeler öylesine gelişmiş ve yayılmıştır ki aradığınızda kulaktan zeytinyağı, alkol gibi maddeler dökülerek ya da ışık tutularak çıkarılacağına dair yöntemler bile sık sık karşımıza çıkabilmektedir. Hâlbuki büyük kulakları sayesinde earwig yani kulak böceği adını almış böcek tamamen yanlış çeviri ve çocuklarını terbiye etmek için korkutma yöntemini kullanan anne hurafelerinin kurbanıdır.

Kulağa kaçan böceğinin ürkütücü bir isme veya görünüme sahip olduğu herkes tarafından kabul edilebilir fakat böceğin zarar verdiği şeyler genellikle meyve, sebze veya bitkilerdir yine de halkımız tarafından kulağa kaçan, çatal avrat veya dul karı iğnesi gibi isimlendirilmekten kaçamamıştır. Yine de doğal bir ortamda yani bahçenizde faydası olan bir böcektir, belki de gözle fark etmediğiniz ufak ve zararlı böcekleri yer, yine de yaptığınız ilaçlamalar sayesinde yiyeceği böcekler ölünce sebze ve meyvelerinize musallat olabilmektedir. Evde ise ilaçla kurtulmak durumundasınız fakat kulağa kaçan bahçenizdeyse ve doğal olarak kurtulmak istiyorsanız da bahçenize birkaç tavuk alabilirsiniz, kulağa kaçan daha ufak böcekleri tavuklarda kulağa kaçanları avlamaktadır.